YEŞİLİN ZEHİRLİ ADI ‘’DİFENBAHYA”

Dekoratif amaçlı evlerimizde yetiştirdiğimiz birçok bitki, evlerimizi güzelleştirirken, zehirlenmelere de neden olabilir. Aslında bir çoğumuzun tanıdığı, evinde yetiştirdiği ve belki de literatüdeki adını bilmediği zehirli bir bitkiden halk arasındaki ismi “Ağlayan Çiçek” yani “Difenbahya”dan bahsetmek istiyorum.

Difenbahya, Araceae ailesinden ve Arum sınıfından tropikal bir bitkidir (1). Anavatanı Tropikal Amerika olan ve oldukça zehirli olan bu bitki ülkemize ithal edilmektedir (2).

Tarihçe:

Difenbahyanın zehirli olduğu 17. Yüzyıldan beri bilinmektedir. Öyle ki, Amazonlarda yaşayan Tucuna Kızılderili’leri ok zehiri olarak; Batılı Kızılderili’ler de kölelere işkence yapmak için kullanmışlardır. Köleleri cezalandırmak için, ağızlarına bitki özsuyunu damlatmışlar ve meydana gelen ödem ile konuşmalarını engellemişlerdir. Brezilyalı Kızılderili’ler ise, difenbahyanın steriliteye neden olduğu düşüncesiyle, düşmanlarının üremelerini engellemek için yiyeceklerine bu zehiri koymuşlardır (3-5).

Etki mekanizması:

Bitkinin yaprağının elle ovulması, koparılması, çiğnenmesi ile yaprakta bulunan rafitler (iğsi kalsiyum oksalat kristalleri) ve proteolitik enzimler mukozada sırasıyla lokal irritasyon, doku hasarı ve inflamasyona neden olurlar (6).

Temas yolu/Klinik Bulgular:

Temas yolu okuler, dermal ve ağız yolu ile olabilir. Okuler temasla ciddi ağrı, kemozis, blefarospazm, fotofobi, lakrimasyon, korneal abrazyon ve keratokonjonktivit meydana gelirken; dermal temasta hafif dermatitten, ciddi yanık ya da büllöz erupsiyona kadar ilerleyen klinik bulgular görülebilir. Difenbahyanın herhangi bir parçasının ağız yolu ile alımı sonrasında ise ağrı, ödem, sekresyonlarda artış, ülserasyon, kusma, ishal ve disfaji gelişebilir (1). Ciddi olgularda hava yolu tıkanıklığı ve solunum yetmezliği gibi ciddi klinik bulgularda ortaya çıkabilir (7).

Lokal zehir danışma merkezinin verilerine bakıldığında, ağız yoluyla difenbahya alan 61 olgunun yalnızca % 4,9’unda semptomların ilk beş dakika içinde ortaya çıktığı ve minimal destek tedavisi ile semptomların gerilediği bildirilmiştir (8).

Literatürdeki Olgular:

Literatürde yanlışlıkla difenbahya yaprağı ısırdıktan sonra ciddi havayolu obstrüksiyonu gelişen ve trakeostomiye kadar giden bir erişkin, özkıyım amaçlı bol miktarda bitki yiyen,  bitkiyi yedikten altı saat sonra hastaneye getirilen ve olaydan beş hafta sonra özefajite ikincil aorta-özefagial fistul gelişen bir adölesan olgu ile bitkinin yaprağını yedikten sonra ortaya çıkan ciddi havayolu obstruksiyonu nedeniyle ölen bir köpek olgu bildirilmiştir (1,6,9).

Bizimde kendi kliniğimizde yıllar önce gördüğümüz üç yaşında bir olguda kazara difenbahya yaprağını çiğnedikten yarım saat sonra dilde dudakta ödem gelişen, salya sekresyonunun artışı ve ağrı nedeniyle konuşma güçlüğü olan bir olguydu (10).

Litertürde karşılaştığım en küçük difenbahya zehirlenmesi olgusu 7 aylık bir bebekti. Olgu acil servise ALTE (apparent life-threatening events) ön tanısı ile gönderilen bir olgu. Öyküsünden huzursuzluk, halsizlik, yüzeyel nefes alma, kusma ve biliç kayybı ataklarının olduğu öğrenilmiş. Fizik muayenesinde soluk, halsiz, açılıp kapanan bilinç hali saptanmış. İzlemde bir kez kanlı dışkılaması olan bebek, birkaç saat içinde düzelmiş ve taburcu edilmiş. Hastaneden taburcu olduktan sonra, bebeğin büyükannesi semptomların bir Dieffenbachia bitkisinden zehirlenmeye bağlı olabileceğini iddia etmiş (11).

Litertürde benzer birçok olgu bildirilmiştir. Tüm bunlar dikkate alındığında alım miktarı arttıkça klinik bulguların ciddiyetinin arttığı görülmektedir. Bu nedenle her olguda, tüm zehirlenme olgularında olduğu gibi alım zamanı, miktarı ve alım nedeni (kasıtlı/kazara) sorulmalıdır. Ayrıca bildirilen bebek olguda olduğu gibi açıklanamayan klinik bulguları olan olgularda bitki zehirlenmeleri de akla gelmelidir.

Tedavi:

Difenbahya zehirlenmesinde hasta acil servise hemen başvurmalı, klinik durumunun değerlendirilmesi ardından alım yoluna göre tedavi planı belirlenmelidir. Tedavi, hastanın klinik bulgularına göre verilecek destek tedavidir. Alım yolları içinde en tehlikesi ağız yolu ile alımlardır. Hafif klinik bulgular görülebileceği gibi, hava yolu obstruksiyonu nedeniyle entübasyon ve trakeostomi gerekebilecek kadar ağır klinik bulgularda görülebilir. Hafif olgularda soğuk uygulama, topikal analjezikler yeterli iken; ağır olgularda hernekadar tartışmalı olsa da antihistaminikler, steroid ve nebulize adrenalin uygulanabilir. Bu tedavilerin hastanın semptomlarını rahatlattığı bildirilmiştir (1).

Kaynaklar:

1. Cumpston KL, Vogel SN, Leikin JB, et al. Acute airway compromise after brief exposure to a Dieffenbachia plant. J Emerg Med 2003; 25:391-397.
2. Sezik E. Salon ve Süs Bitkileriyle Zehirlenmeler. Yeni Tıp Dergisi 1990;7: 70-83.
3. Barnes BA, Fox L. Poisoning with Dieffenbachia. J Hist Med 1955;10:173-81.
4. Gardner D. Injury to the oral mucous membranes caused by the common houseplant, dieffenbachia. Oral Surgery Oral Medicine Oral Pathology 1994; 78: 631-3.
5. Evans CRH. Oral ulceration after contact with the houseplant Dieffenbachia. British Dentistry Journal 1987;162:467-8.
6. Sinajdaufa J, Mixa V, Rygl M, et al. Aortoesophageal fistula-an unusual complication of esophagitis caused by Dieffenbachia ingestion. Journal of Pediatric Surgery 2005;40:29-31.
7. Dip EC, Pereria NA, Fernandes PD. Ability of eugenol to reduce tongue edema induced by Dieffenbachia picta Schott in mice. Toxicon 2004; 43: 729-735.
8. Mrvos R, Dean B, Krenzelok EP. Philodendron/dieffenbachia ingestion: are they a problem? J Toxicol Clin Toxicol 1991;29:485-91.
9. Loretti AP, Ilha MR, Ribeiro RES. Accidental fatal poisoning of a dog by dieffenbachia picta (dumb cane). Vet Human Toxicol 2003;45:233-39.
10. Sismanlar T, Onganlar YH, Derinöz O,Kula S, Kanbur ŞM, Vuralli D.  Evdeki Yesil Tehlikeler ‘’Difenbahya Zehirlenmesi’’ Gazi Tıp Dergisi / Gazi Medical Journal 2010: Cilt 21: Sayı 1:51-52
11. Mocking RJT, Schene KM, Maingay-Visser DAPGF. Dieffenbachia poisoning in an infant. Ned Tijdschr Geneeskd 2015;160:A9750 (In German).