Çocuklarda Yüksek Akımlı Nazal Kanül Oksijen Tedavisi (YANKOT) Kullanımı

Çocuklarda Yüksek Akımlı Nazal Kanül Oksijen Tedavisi (YANKOT) Kullanımı

Yüksek akım nazal kanül oksijen terapi (YANKOT), ısıtılmış ve nemlendirilmiş oksijenin çeşitli konsantrasyonlarda nazal kanül aracılığı yüksek akımda hastaya uygulanmasıdır.

Standart (konvansiyonel) nazal kanül ile oksijen uygulaması, yaş grubuna göre değişmekle hastalara en fazla  4 L/dk oksijen desteği sağlanaktadır. Daha yüksek akımlarda, nazal pasajda kuruma ve kurutlanma, mukozal hasar, sekresyon klirensinde bozulma ve hasta konforunda bozulma oluşturduğu için ısıtma ve nemlendirme gereklidir.

YANKOT kullanım alanlarından bazıları aşağıda sıralanmıştır:

• Akut bronşiolit
• Astım atak
• Pnömoni
• Ekstubasyon sonrası
• Obstruktif apne /hipoventilasyon
• Konjenital kalp hastalıkları

YANKOT, dinamik pozitif havayolu basıncı sağlayarak alveoler ventilasyonu arttır. Üst hava yollarında yıkama etkisi ile ölü boşluk ventilasyonu (tekrar soluma)  azaltır. Nemlendirilmiş ve ısıtılmış hava akımı sayesinde mukosiliyer aktivitede düzelme ve havayolu iletkenliğinde azalma sağlar.

YANKOT desteğinde ayarlanacak akım hızını hastanın yaşı ve ağırlığı belirler.  Hasta akım hızı aşağıdaki şekilde belirlenebilir:

• • 10 kg’ a kadar: 1-2 L/kg
  • 10-20 kg arası: 1 L/kg
  • 20-40 kg arası: 0.8- 1 L/kg
  • 40 kg üzeri: 0.5- 1.1 L/kg

Hedef SpO₂ değeri %94-98 aralığında olacak şekilde oksijen konsantrasyonu ayarlanır.

Hipoksemisi belirgin olgularda %100 FiO₂ desteğinde başlanarak, kademeli olarak (10-15 dk aralıklarla)  oksijen desteği azaltılabilir.

YANKOT desteğine alınan hastanın sık aralıklarla (saatlik) solunum sıkıntısı/yetmezliğini gösteren aşağıdaki kriterlerdeki değişimler açısından değerlendirilmelidir:

• Takipne – Taşikardi
• SpO2
• Solunum sıkıntısı skorlama sistemleri (Clinical respiratory score, Pulmonary index score, respiratory assesment score gibi)
• Aralıklı kan gazı değerlendirmeleri

En az 4 saat YANKOT desteği sonrasında yukarıdaki parametreler ile yakın takip edilen ve aşağıdaki kriterleri sağlayan  hastalarda wean süreci başlatılabilir:

• • Aksesör kasların solunuma katılmaması
  • FiO2 ihtiyacının ≤ %40 olması
  • Takipnesinin gerilemesi
  • Apne ve hipoventilasyon durumlarının olmaması
  • Kan pH değerinin > 7.30 olması
  • PvCO2 ≤ 50 mmHg olması
  • Respiratory assesment score (RAS) skorunun ≤ 5 olması

YANKOT desteğindeki hastalarda iki çeşit weaning yöntemi bulunmaktadır:

1. Direkt yöntem
   • Hasta stabilizasyonu sağlandıktan sonra (YANKOT başlangıcından en az 4 saat sonra) FiO2 oda havasına kadar 4 saat aralıklarla kademeli olarak azaltılır.
   • Her bir azaltmada hastanın kalp hızı, solunum sayısı, retraksiyon, SpO₂, solunum distresi skorlamaları ile değerlendirilir.
   • FiO2 %21 seviyesine inildiğinde SpO₂ > %92  ve hasta stabil ise YANKOT desteği kesilir.

2. Akım azaltılması yöntemi

• • Hasta stabilizasyonu sağlandıktan sonra (YANKOT başlangıcından en az 4 saat sonra) FiO2 her seferinde %25 oranında azaltılacak şekilde oda havasına (FiO2: %21) kadar saatlik olarak azaltılır.
  • Daha sonra akım desteği her seferinde %25 oranında azaltılacak şekilde 0.5 L/kg/dk’ya kadar saatlik olarak azaltılır.
  • Her bir azaltmada hastanın kalp hızı, solunum sayısı, retraksiyon, SpO₂, solunum distresi skorlamaları ile değerlendirilir.
  • SpO₂ > %92 ve hasta stabil ise YANKOT desteği kesilir.